Ο αθλητισμός είναι μια πολύ σύνθετη εξίσωση, ειδικά όταν εκτυλίσσεται σε υψηλό επίπεδο. Υπάρχουν πολλές συνιστώσες που πρέπει να συνδυαστούν και να βελτιστοποιηθούν για να επιτευχθεί η βέλτιστη απόδοση. Τα τέσσερα C της αθλητικής ψυχολογίας για μία υψηλή αθλητική απόδοση περιλαμβάνουν όλα τα βασικά χαρακτηριστικά που χρειάζονται οι αθλητές για να υπερέχουν στην ψυχολογική πτυχή της απόδοσης, γιατί αυτή η πτυχή είναι που θα κάνει στο τέλος την διαφορά.
-
Cοnfidence = Αυτοπεποίθηση:
«Το αίσθημα εμπιστοσύνης στις ικανότητες, στις ιδιότητες και στην κρίση μας». Η αυτοπεποίθηση είναι ένα αναπόσπαστο συστατικό της υψηλής απόδοσης. Η πεποίθηση ότι θα πετύχετε τους στόχους σας είναι ένας παράγοντας που μπορεί να σας οδηγήσει στην επιτυχία. Τα υψηλά (αλλά όχι υπερβολικά υψηλά) επίπεδα αυτοπεποίθησης βοηθούν στην δημιουργία και διατήρηση μιας θετικής νοοτροπίας και στάσης απέναντι στις αντιξοότητες, οι οποίες είναι συχνές στον αθλητισμό, η οποία στάση μπορεί με τη να οδηγήσει σε αυξημένη θέληση και επιμονή.
Οι αθλητές με χαμηλά επίπεδα αυτοπεποίθησης είναι συχνά αρνητικοί στην προσέγγισή των πραγμάτων, εκφράζουν αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα (έντονο, φόβο, προκαθορισμένη ήττα κ.λπ.), επικεντρώνονται σε παράγοντες που είναι εκτός του ελέγχου τους γεγονός που αυξάνει το άγχος και τον φαύλο κύκλο του (για παράδειγμα οι καιρικές συνθήκες) και επιδεικνύουν μη ενθουσιώδη συμπεριφορά (σκυμμένοι ώμοι, χαμηλά το κεφάλι, έλλειψη ενθουσιασμού, απρόθυμοι να συμμετάσχουν κ.λπ.). Αντίθετα, η θετικότητα διακατέχει τους αθλητές με υψηλή αυτοπεποίθηση. Είναι ενθουσιασμένοι, πρόθυμοι, συγκεντρωμένοι, ρισκάρουν, καταβάλλουν 100% προσπάθεια και θέλουν να μάθουν και από τα λάθη. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα συναισθήματα βέβαια, τα άκρα δεν είναι το ιδανικό, επομένως πρέπει να αναζητηθεί μία μέση λύση. Η υπερβολική αυτοπεποίθηση δηλαδή δεν έχει και αυτή τα ιδανικά αποτελέσματα.
Ο καθορισμός ρεαλιστικών και συγκεκριμένων στόχων συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην βελτίωση της αυτοπεποίθησης καθώς διασφαλίζει την συγκέντρωση στον στόχο και προκαλούν συνεχή προσπάθεια για βελτίωση προς κάτι ρεαλιστικό και εφικτό. Το «σπάσιμο» των στόχων σε μικρούς, σταδιακούς και ρεαλιστικούς βοηθάει ακόμη περισσότερο.
«Πιστέψτε στον εαυτό σας και ότι μπορείτε να τα καταφέρετε και θα έχετε φτάσει ήδη στα μισά της διαδρομής».
-
Commitment = Δέσμευση:
«Μια υπόσχεση/σταθερή και δυνατή απόφαση ότι θα κάνω κάτι.. και θα το πετύχω»
Η δέσμευση είναι η ιδιότητα που συμπληρώνει την αυτοπεποίθηση. Όταν πιστεύετε ότι μπορείτε να κάνετε κάτι, πρέπει να είστε αφοσιωμένοι, πρέπει «να είστε εκεί» για να το πετύχετε, ανεξαρτήτων συνθηκών και επιρροών. Η δέσμευση είναι αυτές οι μικρές επιλογές κάθε μέρα που οδηγούν τελικά στα επιθυμητά αποτελέσματα. Είναι η εσωτερική ορμή και δύναμη που πηγάζει από την καρδιά και την ψυχή για την επίτευξη των στόχων. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ ενδιαφέροντος και δέσμευσης. Όταν σας ενδιαφέρει να κάνετε κάτι, το κάνετε μόνο όταν είναι βολικό. Όταν είστε αφοσιωμένοι όμως σε κάτι, δεν υπάρχουν δικαιολογίες, μόνο επιμονή για τα αποτελέσματα. Η ψυχολογικά επιβαρυντική φύση του αθλητισμού συχνά καθιστά δύσκολη την εκπλήρωση μιας δέσμευσης. Όταν τα πράγματα πάνε καλά, είναι εύκολο να δουλέψετε σκληρά επειδή βλέπετε ότι πετυχαίνετε αποτελέσματα, αλλά όταν οι καιροί γίνονται δύσκολοι και τα πράγματα δεν πάνε όπως θέλετε, είναι πιο πιθανό να τα παρατήσετε και να σταματήσετε την προσπάθεια. Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς η δέσμευση και η αφοσίωσή σας δοκιμάζονται πραγματικά. Εκεί πρέπει να παραμείνετε δυνατοί, να θυμηθείτε από που και γιατί ξεκινήσατε και να επιμείνετε. Η δέσμευση και η αφοσίωση είναι αυτά που μετατρέπουν τα όνειρα σε πραγματικότητα.
«Μην εγκαταλείπεις ποτέ αυτό που θέλεις περισσότερο, για αυτό που θέλεις σήμερα».
-
Concentration = Συγκέντρωση:
«Η δράση ή η δύναμη της εστίασης της προσοχής ή της διανοητικής προσπάθειας».
Αυτός ο παράγοντας συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη δέσμευση. Η ικανότητα συγκέντρωσης και διατήρησης της εστίασης στους στόχους είναι το κλειδί της συνεχής προσπάθειας και βελτίωσης. Για να πετύχετε τους στόχους σας και να είστε οι καλύτεροι που μπορείτε, πρέπει να είστε 100% συγκεντρωμένοι 100% του χρόνου. Ό,τι κάνετε εκτός γηπέδου επηρεάζει το τι μπορείτε να κάνετε σε αυτό. Επομένως, η εκπαίδευση του εαυτού σας ώστε να παίρνει αποφάσεις εστιασμένες στην απόδοση ακόμη και εκτός γηπέδου, ανεξάρτητα από το πότε και που βρίσκεστε, μπορεί να βελτιώσει το απόδοσή σας και εντός γηπέδου. Πρέπει να είστε συγκεντρωμένοι στον στόχο σας 100%. Δεν είναι η ώρα της προπόνησης που θα σας κάνει τους καλύτερους αλλά και όλη η μέρα πριν και μετά από αυτή.
Επιπλέον (και προφανώς) η συγκέντρωση είναι επίσης υψίστης σημασίας και εντός γηπέδου. Όταν αγωνίζεστε πρέπει να είστε απόλυτα συγκεντρωμένοι για να αποδώσετε τα μέγιστα. Συγκεντρωμένοι αποκλειστικά στο «τώρα». Τυχόν περισπασμοί ή κενά συγκέντρωσης θα μπορούσαν να είναι η διαφορά μεταξύ νίκης και ήττας. Οι συνήθεις περισπασμοί περιλαμβάνουν: αντίπαλοι, λάθη, ο κόσμος έξω, άγχος, αρνητικές σκέψεις, παρελθοντικές ήττες. Η σωστή και πλήρης προετοιμασία είναι μια βασική πτυχή για τη διασφάλιση και τη βελτίωση της συγκέντρωσης. Οι ασκήσεις νοητικής και μυϊκής χαλάρωσης, η εγκαθίδρυση και πραγματοποίηση ρουτινών και τα ερεθίσματα ενεργοποίησης (π.χ. θετική αυτό-ομιλία) μπορούν όλα να χρησιμοποιηθούν πριν από τον αγώνα και να σας βοηθήσουν να επικεντρωθείτε στον στόχο σας. Ο βαθμός ελευθερίας από ανεπιθύμητες σκέψεις και ο βαθμός συγκέντρωσης σε μια μόνο σκέψη είναι απαραίτητα χαρακτηριστικά για την πνευματική πρόοδο και επιτυχία.
«Όταν περπατάτε σε ένα γήπεδο ή στην εκκίνηση ενός αγώνα, καθαρίστε το μυαλό σας από οτιδήποτε δεν σχετίζεται με το μέρος και τον στόχο».
-
Control = Ελεγχος:
«Η ικανότητα συγκράτησης και επαναφοράς του εαυτού σε δύσκολες καταστάσεις».
Ο αθλητισμός μπορεί να παίξει πολύ με τα συναισθήματά. Τη μια μέρα μπορεί να σας κάνει να νιώθετε εκστασιασμένοι, ενθουσιασμένοι και θριαμβευτές και την επόμενη μέρα εντελώς απογοητευμένους και ηττημένους. Η ικανότητα να ελέγχετε αυτά τα συναισθήματα και να διατηρείτε μια αίσθηση ηρεμίας και συγκέντρωσης είναι ένα ζωτικό χαρακτηριστικό που πρέπει να έχετε στον αθλητισμό. Είτε όταν κερδίζετε εύκολα και έχετε μια ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας και υπέροχής είτε όταν χάνετε και η απογοήτευση σας κατακλύζει, μια υπερβολική διακύμανση των συναισθημάτων δεν είναι ποτέ ιδανική. Πρέπει να υπάρχει πλήρης έλεγχος των συναισθημάτων, και της λύπης αλλά και της χαράς. Ο στόχος είναι πάντα η βέλτιστη απόδοση, επομένως ο στόχος είναι να ελέγχονται τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές στο σημείο που αποτρέπονται οι αρνητικές επιπτώσεις.
Δύο συναισθήματα που συχνά συνδέονται με κακή απόδοση είναι το άγχος και ο θυμός, τα οποία επηρεάζουν το επίπεδο συγκέντρωσης και προσοχής. Ο εντοπισμός του πότε προκύπτει ένα συγκεκριμένο συναίσθημα και η κατανόηση της αιτίας είναι ένα σημαντικό στάδιο απόκτησης συναισθηματικού ελέγχου. Ο υπερβολικός ενθουσιασμός μπορεί επίσης να επηρεάσει τη δύναμη, την ένταση των μυών και τον συντονισμό. Με υψηλή φυσιολογική διέγερση, η προσοχή μειώνεται σε σχετικές ή άσχετες ενδείξεις, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την απόδοση. Τα δυσλειτουργικά συναισθήματα καταλήγουν σε ακατάλληλη ποσότητα ενέργειας. Μακροπρόθεσμα, τα συναισθήματα μπορούν να επηρεάσουν τόσο την επιμονή όσο και τη δέσμευση. Η ικανότητα λοιπόν διατήρησης ελέγχου των συναισθημάτων ενόψει αντιξοοτήτων είναι απαραίτητη.
«Η ζωή είναι 10% αυτό που βιώνεις και 90% το πώς ανταποκρίνεσαι σε αυτό που βιώνεις».
Ονειρευτείτε. Σχεδιάστε. Δουλέψτε. Πετύχετε. Θα υπάρξουν εμπόδια. Θα υπάρξουν αμφιβολίες. Θα υπάρξουν λάθη. Αλλά με σκληρή δουλειά, πίστη, αφοσίωση και εμπιστοσύνη στον εαυτό σας, δεν υπάρχουν όρια».
Σταματία (Ματίνα) Νούλα
Κλινική ψυχολόγος με ειδίκευση στην Αθλητική ψυχολογία.
Επικοινωνία: 6942503042, noulapsychologist@gmail.com
